Mevzuat Kapsamında Yazılım
Yazılımların bir unsuru olan ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (“FSEK”)’nda “bir bilgisayar sisteminin özel bir işlem veya görev yapmasını sağlayacak bir şekilde düzene konulmuş bilgisayar emir dizgesini ve bu emir dizgesinin oluşum ve gelişimini sağlayacak hazırlık çalışmaları” olarak tanımlanan bilgisayar programları, ilim ve edebiyat eseri kapsamında değerlendirilmektedir. Bu sayede eser olarak kabul edilen bilgisayar programları yani yazılımlar kanunen koruma altına alınmıştır.
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nda ise bilgisayar programlarının kural olarak buluş niteliğinde sayılmayacağı ve patentlenemeyeceği ifade edilmiştir.
Telif mi? Patent mi?
Yazılımlar mevzuat uyarınca patent tescili yerine telif hakkı tescili ile koruma altına alınmaktadır.
Ancak bilgisayar dışındaki yazılımların donanımlarla beraber kullanılması durumunda ise bunların patent tesciliyle korunmaları mümkündür.
Bu doğrultuda yazılım sahiplerinin iki seçeneği bulunuyor:
• Bilgisayar yazılımına ilişkin eser koruması için telif tescili başvurusunda bulunmak
• İçeriğinde bilgisayar yazılımı barındıran donanım için ise patent tescili başvurusunda bulunmak
Hak sahipliğinin tespiti içinse noterlerde beyanda bulunup, yazılımı tasdik ettirerek hak sahipliklerini koruma altına alabilir ve bu belgeyi hak sahipliklerinin ispat aracı olarak kullanabilirler.
Yazılım sahibinin hakları nelerdir?
FSEK kapsamında eser olarak değerlendirilen bilgisayar programı, eser sahibine mali ve manevi haklar sağlamaktadır. Mali haklar, işleme, çoğaltma, yayma, temsil ve umuma iletme hakları; manevi haklar ise umuma arz, eser sahibi olarak tanıtılma, eserde değişiklik yapılmasını önleme, eserin aslına ulaşma, sergileme ve eseri tahrip etmeyi önleme haklarıdır. Unutulmamalıdır ki, eser sahibi kanundan doğan bu hakları tescil veya başka herhangi bir işleme gerek olmaksızın kullanma iktidarına sahiptir.
Yazılımı kişisel amaçla kullanmak
Yazılımla ilgili önemli bir hak olan, çoğaltma hakkı bir eserin aslının veya kopyalarının herhangi bir şekilde çoğaltılmasını ifade etmektedir. FSEK kapsamında bilgisayar programının geçici çoğaltılmasını gerektirdiği ölçüde, programın yüklenmesi, görüntülenmesi, çalıştırılması, iletilmesi ve depolanması fiilleri de çoğaltma hakkı olarak değerlendirilmektedir.
Dolayısıyla bilgisayar programının sadece kişisel amaçla internet üzerinden indirilmesi (download) dahi eser sahibinin çoğaltma hakkına aykırılık sonucunu doğuracaktır.
Hangi şartlarda yazılım patentlenebilir?
Bir yazılımın, patentlenebilir bir buluş olarak değerlendirilebilmesi için bilgisayar tabanlı olması (bilgisayar, cep telefonu, sunucu, işlemci, bellek vb. teknik unsur içermesi), Avrupa Patent Sözleşmesi İnceleme Kılavuzu kapsamında teknik bir karakterinin olması, önceki teknikler karşısında yenilik kılan fark unsurunu içermesi gerekmektedir. Bu unsurları içermesi durumunda bir buluş olarak nitelenecek ve patentlenebilme durumu ortaya çı